Kolagen na stawy – jak wpływa na ich regenerację?

Dostarczanie kolagenu w formie suplementu aktywuje mechanizmy regeneracyjne. Peptydy kolagenowe stymulują komórki tkanki chrzęstnej do zwiększonej produkcji macierzy międzykomórkowej. Dodatkowo wykazują działanie przeciwzapalne – ograniczają syntezę cytokin prozapalnych, m.in. TNF-α i IL-1β, co przekłada się na mniejsze dolegliwości bólowe w obrębie stawów.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Jak kolagen działa na stawy?
• Który typ kolagenu jest najlepszy na stawy?
• Kiedy sprawdzi się suplementacja kolagenem na stawy?
• Który kolagen będzie najlepszy dla stawów?

Jak kolagen działa na stawy?

Kolagen odpowiada za integralność strukturalną chrząstki stawowej. Nadaje jej sprężystość i odporność na przeciążenia mechaniczne. To właśnie dzięki niemu powierzchnie stawowe mogą pracować płynnie, bez tarcia i mikrouszkodzeń. W chrząstce dominuje kolagen typu II – tworzy on trójwymiarową sieć włókien, która stabilizuje macierz pozakomórkową i umożliwia prawidłową pracę chondrocytów.

Wraz z wiekiem tempo biosyntezy kolagenu maleje. Spada aktywność fibroblastów i chondrocytów. Chrząstka traci elastyczność, staje się cieńsza i bardziej podatna na degradację. Proces ten nasila stan zapalny i prowadzi do powstawania dolegliwości bólowych, ograniczeń ruchomości i sztywności. Kolagen poprawia też biomechanikę struktur okołostawowych. Wzmacnia ścięgna i więzadła, zwiększa ich odporność na zerwania i mikrourazy. Regularna suplementacja poprawia stabilizację stawu i chroni przed przeciążeniem mechanicznym, zwłaszcza u osób aktywnych fizycznie.

Działanie kolagenu nie jest jedynie biernym uzupełnianiem ubytków. To aktywna modulacja procesów naprawczych w obrębie stawu. Właśnie dlatego kolagen stanowi jeden z fundamentów profilaktyki i terapii chorób zwyrodnieniowych narządu ruchu. Kolagen hydrolizowany to wręcz zbawienie dla stawów.

Który typ kolagenu jest najlepszy na stawy?

Największe znaczenie dla kondycji stawów ma kolagen typu II. To główny składnik chrząstki stawowej. Odpowiada za jej elastyczność, wytrzymałość na ściskanie i odporność na degradację enzymatyczną. W przypadku uszkodzeń chrząstki lub zmian zwyrodnieniowych, suplementacja tym właśnie typem kolagenu przynosi najlepsze efekty.

Forma hydrolizowana zapewnia wysoką biodostępność. Hydrolizat kolagenu typu II zawiera peptydy o niskiej masie cząsteczkowej, które łatwo przenikają przez barierę jelitową. Po wchłonięciu działają jako bodziec do produkcji własnego kolagenu i wspierają aktywność komórek chrzęstnych – chondrocytów. Suplementy wykorzystujące niezdenaturowany kolagen typu II (UC-II) działają odmiennie. Nie ulegają trawieniu, lecz modulują odpowiedź immunologiczną, zmniejszając lokalny stan zapalny w obrębie stawu.

Kolagen typu I i III występują głównie w ścięgnach i więzadłach. Ich obecność w suplementach wspomaga struktury okołostawowe, lecz nie wpływa bezpośrednio na odbudowę chrząstki stawowej. Z tego względu preparaty zawierające tylko kolagen typu I nie nadają się jako główne wsparcie w terapii zmian zwyrodnieniowych lub naczyń krwionośnych.

Na skuteczność suplementacji wpływa również obecność kofaktorów – m.in. witaminy C, miedzi, cynku i manganu. Witamina C aktywuje hydroksylazę prolinową i lizylową, niezbędne enzymy w syntezie stabilnych włókien kolagenowych. Cynk oraz mangan regulują metabolizm macierzy pozakomórkowej w chrząstce.

Kiedy sprawdzi się suplementacja kolagenem na stawy?

Suplementacja kolagenem przynosi realne korzyści w momentach zwiększonego zapotrzebowania na wsparcie struktur stawowych. Sprawdza się zarówno w profilaktyce, jak i w stanach przeciążenia czy regeneracji po urazach.

Pierwszym wskazaniem jest intensywny wysiłek fizyczny. Sporty wytrzymałościowe, trening siłowy lub dyscypliny wymagające skoków i zmian kierunku ruchu powodują mikrourazy chrząstki i przeciążenie tkanek okołostawowych. Kolagen przyspiesza regenerację, stabilizuje aparat więzadłowy i zmniejsza ryzyko przeciążeń. Kiedy jeszcze warto sięgnąć po kolagen na stawy?

• Dolegliwości bólowe – w chorobie zwyrodnieniowej stawów kolagen redukuje stan zapalny i zwiększa zdolność chrząstki do zatrzymywania wody. Działa także przeciwbólowo przez zmniejszenie aktywności mediatorów zapalnych.
• Stany pourazowe – skręcenia, uszkodzenia łąkotek, naderwania więzadeł czy mikrozłamania wymagają wsparcia odbudowy tkanek. Kolagen wspomaga syntezę nowej macierzy pozakomórkowej, przyspieszając powrót do sprawności.
• Odpowiedni wiek – warto wdrożyć suplementację już po 25. roku życia. Wtedy zaczyna spadać aktywność fibroblastów i tempo syntezy kolagenu ustrojowego. W profilaktyce działa długofalowo – wzmacnia struktury stawowe i zmniejsza ryzyko przedwczesnych zmian degeneracyjnych. Dla osób starszych kolagen stanowi element uzupełniający leczenie bólu i sztywności. Zwiększa ruchomość, poprawia komfort codziennego funkcjonowania i ogranicza progresję zmian zwyrodnieniowych.
• Intensywna aktywność fizyczna – sportowcy szybciej zużywają kolagen, dlatego w przypadku wysokiej częstotliwości ćwiczeń należy zadbać nie tylko o regenerację mięśni, ale również zdrowie stawów.

Który kolagen będzie najlepszy dla stawów?

Wybór źródła kolagenu ma znaczenie, szczególnie gdy celem jest regeneracja stawów. Różnice wynikają z typu kolagenu, struktury aminokwasowej, stopnia hydrolizy i biodostępności. Tak naprawdę każdy rodzaj kolagenu zapewnia regenerację tkanek, ale zanim sięgniesz po wybrane suplementy, dopasuj produkt do Twojego organizmu.

Kolagen wołowy

Zawiera głównie typ I i III. Wspiera odbudowę ścięgien, więzadeł i struktur powięziowych. Kolagen wołowy działa również wzmacniająco na aparat okołostawowy. Może poprawić stabilizację i wytrzymałość mechaniczną stawu, lecz nie wpływa bezpośrednio na regenerację chrząstki. W preparatach dla sportowców lub w profilaktyce przeciążeń tkanek miękkich sprawdza się dobrze. Jednak w leczeniu zmian zwyrodnieniowych jego rola jest ograniczona.

Kolagen rybi

Kolagen rybi, szczególnie ten pozyskiwany ze skóry dorsza lub łososia, zawiera typ I, ale charakteryzuje się bardzo niską masą cząsteczkową. Dzięki temu jest szybciej wchłaniany i łatwiej dystrybuowany w tkankach. Sprawdza się jako wsparcie ogólne, m.in. w profilaktyce starzenia i w odbudowie tkanek poddanych przewlekłemu stresowi oksydacyjnemu. Jednak jego działanie na stawy pozostaje pośrednie – wzmacnia elementy podporowe, nie odbudowuje bezpośrednio chrząstki.

Kolagen drobiowy

Dla zdrowia stawów najważniejszy jest kolagen typu II. Tego typu nie zawiera ani kolagen rybi, ani wołowy. Pochodzi on zwykle z chrząstki kurczaka. Właśnie on wykazuje powinowactwo do tkanki chrzęstnej i stymuluje jej regenerację. W suplementach występuje jako hydrolizat lub niezdenaturowany kolagen UC-II. Obie formy wykazują działanie potwierdzone w badaniach klinicznych.

Źródła:

• Alberts i inni, Podstawy biologii komórki, wyd. II, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2016,
• Davidson, Sittman, Biochemia, Wrocław: Urban & Partner, 2002,
• Monika Morąg, Agnieszka Burza, Budowa, właściwości i funkcje kolagenu oraz elastyny w skórze, „Journal of Health Study and Medicine” (2), 2017.