Kolagen hydrolizowany – co to jest i jak działa?

Białko kolagenu to znany sposób na zahamowanie procesów starzenia, powstawanie zmarszczek i poprawę ogólnej kondycji tkanek podporowych. W formie hydrolizowanej zyskuje nowy wymiar działania – dzięki rozbiciu na mniejsze peptydy staje się łatwo przyswajalne i aktywne biologicznie. Hydrolizowany kolagen nie tylko dostarcza materiału budulcowego, ale też stymuluje komórki do produkcji własnych włókien kolagenowych.

Z tego artykułu dowiesz się:

Czym jest kolagen hydrolizowany?
Jak działa hydrolizowany kolagen?
Jakie są rodzaje kolagenu hydrolizowanego?
Jak wybrać hydrolizat kolagenu?

Kolagen hydrolizowany – definicja

Kolagen hydrolizowany to forma kolagenu poddana procesowi enzymatycznej hydrolizy. W jego trakcie długie łańcuchy białkowe ulegają rozbiciu na krótsze peptydy kolagenowe i wolne aminokwasy. Taka struktura znacząco zwiększa biodostępność – peptydy łatwo przechodzą przez barierę jelitową i trafiają do krwiobiegu. W porównaniu do naturalnego kolagenu, forma hydrolizowana cechuje się niższą masą cząsteczkową, zwykle w zakresie 2–5 kDa. Dzięki temu organizm może szybko je wykorzystać w miejscach o zwiększonym zapotrzebowaniu – m.in. w skórze, chrząstce i tkance kostnej.

Kolagen hydrolizowany to forma kolagenu, która została poddana procesowi hydrolizy, czyli rozbiciu na mniejsze cząsteczki (peptydy).

Definicja kolagenu hydrolizowanego

Hydroliza kolagenu nie pełni wyłącznie funkcji budulcowej. Działa również sygnałowo – stymuluje fibroblasty i chondrocyty do zwiększonej syntezy endogennego kolagenu. W badaniach obserwuje się poprawę jędrności skóry, zmniejszenie objawów zwyrodnienia stawów i wzrost gęstości mineralnej kości. Ze względu na wysoką przyswajalność, kolagen hydrolizowany stosowany jest w suplementach diety, żywieniu medycznym, preparatach dla sportowców i kosmetologii przeciwstarzeniowej. Do dyspozycji jest również kolagen liofilizowany, który także warto poznać bliżej.

Działanie hydrolizowanego kolagenu

Cząsteczki kolagenu działają na poziomie molekularnym – jako źródło bioaktywnych, mniejszych peptydów kolagenowych i aminokwasów niezbędnych do odbudowy tkanki łącznej. Po spożyciu trafia do przewodu pokarmowego, gdzie ulega dalszemu rozkładowi do krótkich łańcuchów peptydowych. Te peptydy, dzięki niskiej masie cząsteczkowej (zwykle poniżej 5 kDa), szybko przechodzą przez nabłonek jelitowy i dostają się do krwiobiegu.

Transportowane z krwią, docierają do miejsc o zwiększonym zapotrzebowaniu – m.in. skóry, stawów, ścięgien i kości. Tam pełnią dwie role. Po pierwsze – dostarczają materiału budulcowego. Po drugie – aktywują lokalne komórki, takie jak fibroblasty, chondrocyty i osteoblasty, do syntezy endogennego kolagenu, elastyny oraz glikozaminoglikanów.

Badania wykazują, że peptydy kolagenowe mogą działać jak cząsteczki sygnałowe. Ich obecność jest interpretowana przez organizm jako sygnał uszkodzenia macierzy pozakomórkowej. W odpowiedzi uruchamiane są mechanizmy naprawcze. Efektem jest przyspieszenie regeneracji skóry, odbudowa chrząstki stawowej, wzmocnienie struktury kości i poprawa elastyczności tkanek.

Rodzaje kolagenu hydrolizowanego

Kolagen hydrolizowany nie jest strukturą jednorodną. O jego właściwościach decyduje sposób, w jaki przeprowadzono proces hydrolizy. Kluczowym czynnikiem pozostaje metoda rozbijania wiązań peptydowych – enzymatyczna lub chemiczna. Obie prowadzą do powstania mniejszych peptydów, ale różnią się precyzją, stopniem zachowania aktywności biologicznej oraz profilem aminokwasowym końcowego produktu.

Hydrolizat enzymatyczny

Powstaje z użyciem enzymów proteolitycznych, m.in. pepsyny, trypsyny i chymotrypsyny. Enzymy te działają selektywnie – tną białko w określonych miejscach, co pozwala na uzyskanie peptydów o kontrolowanej długości i aktywności biologicznej. Proces zachodzi w ściśle określonym zakresie temperatury i pH. Pozwala to zminimalizować denaturację strukturalną i utratę właściwości funkcjonalnych. Tego typu kolagen zachowuje zdolność stymulowania fibroblastów i wspiera endogenną syntezę macierzy międzykomórkowej. Wysokiej jakości hydrolizaty enzymatyczne cechują się również lepszą rozpuszczalnością, niższą masą cząsteczkową i większą biodostępnością.

Hydrolizat kwasowy lub alkaliczny

Powstaje w wyniku działania silnych odczynników chemicznych. Kwas solny, wodorotlenek sodu lub inne związki rozkładają struktury białkowe kolagenu w warunkach wysokiego stężenia i ekstremalnego pH. Choć metoda ta jest tańsza i bardziej wydajna na skalę przemysłową, wiąże się z ryzykiem degradacji wrażliwych aminokwasów – m.in. glicyny i hydroksyproliny. Produkty tego typu mają zazwyczaj niższą aktywność biologiczną. Ich profil aminokwasowy może być zaburzony, co ogranicza funkcjonalność w zastosowaniach terapeutycznych lub nutraceutycznych.

Wybór hydrolizatu kolagenu

Hydrolizaty kolagenowe różnią się nie tylko źródłem pochodzenia, ale również składem peptydowym, właściwościami fizykochemicznymi i biodostępnością. W praktyce klinicznej oraz suplementacyjnej najczęściej wykorzystuje się kolagen wołowy, wieprzowy i rybi – każdy z nich charakteryzuje się innym profilem biologicznym.

Kolagen wołowy

Pozyskuje się m.in. z ścięgien, głównie ścięgna Achillesa. Zawiera wysokie stężenie kolagenu typu I i III. W jego strukturze wykrywa się peptydy o potencjale biologicznym – wykazują działanie przeciwutleniające, hipotensyjne oraz antybakteryjne. Mimo to ma niską rozpuszczalność, co wymusza stosowanie ostrzejszych warunków chemicznych i termicznych w trakcie ekstrakcji. Taki proces może prowadzić do uszkodzenia delikatnych sekwencji aminokwasowych i obniżenia aktywności biologicznej. Ze względu na pochodzenie, kolagen wołowy bywa wykluczany z suplementacji w niektórych populacjach z przyczyn religijnych lub epidemiologicznych.

Kolagen wieprzowy

To surowiec o szerokim zastosowaniu w przemyśle spożywczym i biomedycynie. Ma dobrą tolerancję immunologiczną – rzadko wywołuje reakcje alergiczne. Wykorzystywany jest jako biomateriał w chirurgii rekonstrukcyjnej, m.in. przy gojeniu ran, przepuklin i wzmocnieniu tkanek miękkich. Mimo korzystnego profilu aminokwasowego, jego niska rozpuszczalność sprawia, że również wymaga intensywnej obróbki, co obniża wartość biologiczną gotowego hydrolizatu. W suplementacji stosowany rzadziej niż inne formy – zarówno z powodu parametrów technologicznych, jak i ograniczeń etycznych lub zdrowotnych.

Kolagen rybi

Pozyskiwany jest najczęściej ze skór morskich ryb. Charakteryzuje się najwyższą biodostępnością spośród wszystkich form kolagenu. Wynika to z mniej zagęszczonej struktury włókien oraz specyficznego składu aminokwasowego. Rybi kolagen zawiera wysoką zawartość peptydów sygnałowych, które aktywują fibroblasty i zwiększają syntezę kolagenu endogennego. Wchłanianie kolagenu rybiego przez organizm szacuje się na poziomie 90–95%.

Kolagen hydrolizowany to forma, która po rozbiciu na mniejsze peptydy staje się bardziej przyswajalna i biologicznie aktywna. Peptydy kolagenowe nie tylko dostarczają materiału do odbudowy tkanek, ale także stymulują komórki do produkcji własnych włókien kolagenowych, co wspomaga regenerację skóry, stawów i kości. Hydrolizat enzymatyczny charakteryzuje się lepszą rozpuszczalnością i wyższą biodostępnością w porównaniu do kwasowego lub alkalicznego. Wybór odpowiedniego kolagenu zależy natomiast od jego źródła, składu aminokwasowego i stopnia przyswajalności przez organizm.

Źródła:

León-López A, Morales-Peñaloza A, Martínez-Juárez VM, Vargas-Torres A, Zeugolis DI, Aguirre-Álvarez G. Hydrolyzed Collagen-Sources and Applications. Molecules. 2019 Nov 7;24(22):4031. doi: 10.3390/molecules24224031. PMID: 31703345; PMCID: PMC6891674.
Bello AE, Oesser S. Collagen hydrolysate for the treatment of osteoarthritis and other joint disorders: a review of the literature. Curr Med Res Opin. 2006 Nov;22(11):2221-32. doi: 10.1185/030079906X148373. PMID: 17076983.